گردهمایی تخصصی کاربردها و ظرفیت هوش مصنوعی در توسعه استارتاپ های علوم انسانی برگزار شد

به گزارش روابط عمومی پارک علم و فناوری دانشگاه علامه طباطبائی، نشست تخصصی کاربردها و ظرفیت های هوش مصنوعی در توسعه استارتاپ‌های علوم انسانی در تاریخ 2 و 3 اردیبهشت ماه 1404 با مشارکت پارک‌های علم و فناوری سراسر کشور در مرکز همایش‌های بین المللی غدیر در استان قم برگزار شد. این نشست تخصصی با سه پنل مجزا با عناوین نقش هوش مصنوعی در تحول آموزشی و توسعه علوم انسانی، بازارهای هدف برای استارتاپ‌های علوم انسانی مبتنی بر هوش مصنوعی و نقش هوش مصنوعی در تحول و تولید محتوا در صنایع فرهنگی مورد بحث و گفتگو قرار گرفت.

در پنل دوم دکتر محسن مطیعی سرپرست پارک علم و فناوری دانشگاه علامه طباطبائی به بحث و بررسی درباره بازارهای هدف برای استارتاپ های علوم انسانی مبتنی بر هوش مصنوعی پرداخت. بازار شامل 3 عنصر خریدار، فروشنده و مورد مبادله است. در علوم انسانی افراد دنبال خدمات هستند و اگر عنصری مالیت نداشته باشد نمی‌توان آن را خرید و فروش کرد. در حوزه علوم انسانی چون خدمات و ایده‌ها قابل لمس نیست، این سوال مطرح می‌شود که چگونه خدمات و ایده‌ها به فروش می‌رسند و بازار شکل خواهد گرفت؟

سرپرست پارک علم و فناوری دانشگاه علامه طباطبائی به این موضوع نیز اشاره کردند که فرصت‌های کارآفرینی در بازار به 3 دسته تقسیم شده‌اند. تخصیصی، اکتشافی و خلق. شرکت اسنپ یا اوبر و پردازش تصویری حضور و غیاب دانش آموزان که یکی از شرکت های حاضر در این نشست بود، یک فرصت اکتشافی در بازار است. نوآوری در بازارها انواع مختلفی دارد. نوآوری تدریجی یا یکبارگی. تغییراتی که شرکت مرسدس بنز ایجاد کرده است یک نوآوری تدریجی است اما تغییرات و نوآوری هوش مصنوعی در استارتاپ ها یکباره اتفاق می‌افتد و باعث خلق و ایجاد یک فرصت جدید در بازار می‌شود.

در پایان سخنرانی، دکتر مطیعی به این موضوع اشاره داشتند که شومپیتر پدر علم کارآفرینی و اقتصاددان مشهور است و او نوآوری را هسته مرکزی شکل‌گیری بازار می‌داند و بازار از نظر او به دو صورت شکل می‌گیرد.

در ادامه گزارش روابط عمومی پارک علامه و به نقل از روابط عمومی پارک علم و فناوری استان قم، آیین افتتاحیه نشست تخصصی کاربردها و ظرفیت هوش مصنوعی در توسعه استارتاپ‌های علوم انسانی با حضور روسا و نمایندگان پارک‌های علم و فناوری سراسر کشور به میزبانی پارک علم و فناوری شهر قم و در محل همایش‌های بین‌المللی غدیر برگزار شد و در ادامه این گزارش معاون فناوری و نوآوری وزارت علوم در این نشست با بیان اینکه شتاب تحولات فناوری به‌ ویژه در حوزه هوش مصنوعی چشمگیر است، اظهار داشت: پس از تدوین قانون جهش تولید دانش‌بنیان، گام‌های موثری برداشته شده اما هنوز فاصله زیادی تا جایگاه مطلوب داریم. دکتر شهیکی با اشاره به شکاف فناوری میان کشورها افزود: کشورهایی با درآمد بالا به دلیل سرمایه‌گذاری‌های مستمر در بخش تحقیق و توسعه(R&D) سهم بیشتری از نوآوری جهانی دارند. این در حالی است که کشورهایی با درآمد پایین عمدتاً به منابع طبیعی وابسته‌اند. وی به رشد هفده برابری بازار کشورهای منطقه در حوزه اقتصاد هوش مصنوعی از ۵۰۰ میلیون دلار به ۸.۴ میلیارد دلار اشاره کرد و گفت: هوش مصنوعی مفهومی نوین از صنعت را رقم زده و با تغییر بنیادین در تولید، شیوه‌های سنتی خلق ثروت را دگرگون ساخته است. معاون وزارت علوم با هشدار درباره لزوم توجه به این فناوری گفت: “بواسطه هوش مصنوعی تا ده سال آینده چهره دنیا با امروز کاملا متفاوت خواهد بود” وی با اشاره به پیچیدگی‌های روزافزون نظام اقتصادی خاطرنشان کرد که هوش مصنوعی و فناوری‌های نوین، مفاهیم جدیدی را در حوزه‌های پژوهش و فناوری به‌وجود آورده‌اند. دکتر شهیکی همچنین وضعیت توسعه هوش مصنوعی و استارتاپ‌ها در ایران را مورد توجه قرار داد و گفت: “پس از دهه نود و تدوین قانون جهش دانش‌بنیان‌ها، این عرصه با ارتقا همراه شده است اما هنوز بخوبی از این ظرفیت قانونی استفاده نشده است.” هوش مصنوعی، تحولی عمیق‌تر از انقلاب‌های تاریخی سید ابوالحسن فیروزآبادی، مدیرعامل گروه توسعه فناوری‌های زعیم نیز در این نشست با بیان اینکه هوش مصنوعی به یکی از مهم‌ترین مؤلفه‌های قدرت در جهان امروز تبدیل شده است، گفت: در سال گذشته میلادی، ۲۳۵ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری از سوی شرکت‌ها در سطح جهانی در حوزه هوش مصنوعی انجام شده که بخش قابل‌توجهی از آن به فناوری‌های مولد اختصاص داشته‌است، این میزان نسبت به سال پیش از آن، رشد هشت برابری را نشان می‌دهد. وی افزود: ۹۰ درصد این سرمایه‌گذاری‌ها تنها توسط ایالات متحده انجام شده و در کنار آن، چین و اروپا نیز به عنوان سه قطب اصلی، در ۲ سال اخیر سهم مهمی از تولید مدل‌های پیشرفته هوش مصنوعی را به خود اختصاص داده‌اند. به گفته وی، برخی مدل‌های هوش مصنوعی چینی در سال گذشته ضربات اقتصادی سنگینی به بازار سرمایه آمریکا وارد کرده‌اند که نشان‌دهنده تأثیرگذاری عمیق این فناوری در رقابت‌های ژئوپلیتیکی است. فیروزآبادی با اشاره به زیرساخت‌های نظری هوش مصنوعی، اظهار داشت: پایه و اساس بسیاری از مدل‌های هوش مصنوعی از مفاهیم فلسفی، اجتماعی، ریاضی و روان‌شناسی ریشه گرفته که همگی در دل علوم انسانی قرار دارند. وی تأکید کرد: برخلاف تصور عمومی، پیوند عمیقی میان هوش مصنوعی و علوم انسانی برقرار است و استارتاپ‌های فعال در این عرصه باید نگاه جدی‌تری به بهره‌گیری از ظرفیت‌های معرفتی داشته باشند. مدیرعامل گروه توسعه فناوری‌های زعیم ادامه داد: بر اساس گزارش‌های معتبر جهانی، اثرگذاری هوش مصنوعی بر زندگی بشر از بسیاری انقلاب‌های بزرگ تاریخی همچون انقلاب صنعتی و حتی انقلاب‌های سیاسی گسترده‌تر و عمیق‌تر خواهد بود؛ چراکه امروز بیش از پنج میلیارد نفر از جمعیت هفت میلیاردی زمین در تعامل مستقیم با فضاهای مجازی، پلتفرم‌ها و ابزارهای مبتنی بر هوش مصنوعی هستند. وی در ادامه با تأکید بر لزوم توسعه زیرساخت‌های فناورانه تصریح کرد: برای رشد پایدار مدل‌های هوش مصنوعی و بهره‌گیری بهینه از این ظرفیت عظیم، باید به دنبال طراحی و تأسیس «شهرهای هوشمند» باشیم. شهر هوشمند بستر آزمون و گسترش فناوری‌هایی است که با زندگی روزمره مردم گره خورده و در آینده نزدیک، تعیین‌کننده رفاه و پیشرفت جوامع خواهد بود. فیروزآبادی با اشاره به تحرکات هوشمندانه کشورهای منطقه گفت: برخی کشورهای همسایه از جمله امارات و عربستان سعودی، سرمایه‌گذاری‌های سنگینی در این حوزه انجام داده‌اند و با اجرای پروژه‌های بزرگ فناورانه، در پی تثبیت جایگاه خود در آینده این فناوری هستند. وی در پایان با تأکید بر ضرورت حفظ کرامت انسانی در عصر هوش مصنوعی گفت: هرچند این فناوری قابلیت‌های گسترده‌ای دارد، اما هنوز فاقد درک آگاهی، احساس و عاطفه انسانی است. نباید اجازه داد جایگاه انسان در تصمیم‌سازی‌ها تحت‌الشعاع توانمندی‌های ماشینی قرار گیرد. داده‌ها عنصر کلیدی قدرت در مدل‌های هوش مصنوعی هستند و بر همین اساس، مدل‌های آمریکایی با دسترسی گسترده‌تر به داده، در حال حاضر قدرتمندتر از سایر رقبا عمل می‌کنند. هوش مصنوعی شریک آینده علم و فرهنگ خواهد بود معاون توسعه مدیریت و منابع استانداری قم یکی دیگر از سخنرانان این نشست بود که با تأکید بر نقش تحول‌آفرین فناوری‌های نوین گفت: هوش مصنوعی مرزهای سنتی میان رشته‌ها را پشت سر گذاشته و به شریکی جدی در عرصه‌های علمی، فرهنگی و تولید محتوا تبدیل شده است. مرتضی رحمان‌نیا با اشاره به مزیت‌های کلیدی هوش مصنوعی افزود: بهره‌وری بالا و گسترش حوزه نفوذ این فناوری، از مهم‌ترین ویژگی‌هایی است که آن را به ابزاری راهبردی برای توسعه پایدار تبدیل کرده است. وی با بیان اینکه نگرانی درباره حذف برخی مشاغل با ورود فناوری‌های نو وجود دارد، گفت: در کنار تهدیدها، فرصت‌های شغلی نوینی نیز پدید خواهد آمد و هوش مصنوعی جایگزین انسان نخواهد شد، بلکه به ابزاری مکمل برای ارتقاء توانمندی‌های انسانی تبدیل می‌شود. لزوم توجه ویژه به فرصت‌های هوش مصنوعی در حوزه‌های علمی و معرفتی رییس پارک علم و فناوری قم نیز در ابتدای این نشست با اشاره به اهمیت توجه به چالش‌های موجود در حوزه علوم اسلامی و انسانی گفت: هوش مصنوعی و کلان‌داده‌ها فرصت‌های مناسبی برای استفاده بهینه از این چالش‌ها به وجود آورده‌اند. خیراله رهسپارفرد با تأکید بر اهمیت جنبه‌های معرفتی هوش مصنوعی افزود: علاوه بر ابعاد مادی، باید توجه ویژه‌ای به فرصت‌های هوش مصنوعی در حوزه‌های معرفتی و علمی داشت. وی با اشاره به این که با توسعه سریع هوش مصنوعی، ممکن است شکاف مدیریتی در بین مدیران به دلیل عدم تسلط کافی به این فناوری‌ها به وجود آید افزود:: الگوریتم‌های هوش مصنوعی می‌توانند جهت‌دار باشند که نتیجه آن منجر به ضرر عده‌ای و منفعت عده‌ای دیگر خواهد شد. رییس پارک علم و فناوری قم در پایان خاطر نشان کرد: با توسعه هوش مصنوعی، پیش‌بینی می‌شود حداقل ۳۰ درصد از مشاغل از بین خواهند رفت که این موضوع نیازمند برنامه‌ریزی دقیق و آموزش‌های مناسب برای آینده شغلی است. گفتنی است، حضرت آیت‌الله اراکی عضو مجلس خبرگان سخنران پایانی این مراسم بودند که در باب هوش مصنوعی و چالش‌های منابع کلان داده در علوم انسانی به ایراد سخن پرداختند.